در قلب پرهیاهوی تهران، میدانی قرار دارد که در سکوتش تاریخ را روایت میکند: میدان حسن‌آباد. این میدان، که یادگار دوران گذر تهران از ساختار سنتی به شهر مدرن است، یکی از خاص ترین و پرخاطره ترین میدان‌های پایتخت به شمار می‌آید. حسن‌آباد نه فقط یک میدان، بلکه نقطه تلاقی معماری کلاسیک غربی با زندگی پرجنب و جوش ایرانی بوده و هست.
در این مقاله، به بررسی مفصل تاریخچه‌ی این میدان، ویژگی‌های معماری، مشاغل و مغازه‌های قدیمی و نقش اجتماعی و فرهنگی آن می‌پردازیم.
میدان حسن‌آباد در اواخر دوران قاجار بر زمین‌هایی شکل گرفت که متعلق به “حسن خان نظام الدوله” بود؛ یکی از رجال پرنفوذ قاجار که نقش عمده‌ای در اداره دارالخلافه تهران داشت. به همین دلیل این ناحیه در ابتدا به نام “حسن آباد” شناخته شد.
زمین‌های حسن‌آباد در آن دوران عمدتاً باغاتی سرسبز، قنات‌های جاری و خانه‌های اعیانی داشتند که نشان از رونق اقتصادی منطقه داشت.
با شروع روند نوسازی تهران در زمان ناصرالدین شاه و به ویژه در دوران رضا شاه پهلوی، تصمیم بر این شد که تهران چهره‌ای مدرن و شبیه به شهرهای اروپایی به خود بگیرد. در همین راستا، حسن‌آباد به یکی از نقاط کلیدی برای این تغییر انتخاب شد.
ساختمان‌های اطراف میدان حسن‌آباد بر پایه معماری نئوکلاسیک اروپایی طراحی شده‌اند؛ سبکی که در آن استفاده از ستون‌های سنگی، قوس‌های تزئینی، گنبدهای کوچک، طاق‌نماهای بلند و قرینه‌سازی شدید دیده می‌شود.
چهار ساختمان اصلی میدان که در چهار گوشه آن ساخته شدند، هر کدام دارای نمایی سنگی و ستون‌های مجلل‌اند.
در بالای هر ساختمان یک گنبد کوچک با کاشی‌های آبی‌فیروزه‌ای دیده می‌شود که زیبایی خاصی به فضا می‌دهد.
استفاده از مصالح سنگی و تزئینات گچی در این بناها نشانگر توجه به کیفیت ساخت در آن زمان است.
در ورودی بیشتر مغازه‌ها، کتیبه‌هایی با خطوط برجسته و پنجره‌های چوبی با شیشه‌های رنگی وجود داشت.
طراحان این مجموعه عده‌ای از معماران ایرانی و اروپایی بودند که به دستور شهرداری وقت مأمور طراحی و ساخت شدند. گفته می‌شود معماران فرانسوی و روسی در ایده‌های اولیه نقش داشته‌اند، اما ساخت توسط استادکاران ایرانی انجام شد.
در ابتدا، ساختمان‌های اطراف میدان برای سکونت خانواده‌های مرفه و دفاتر اداری ساخته شده بودند. اما با توسعه شهر و نزدیکی حسن‌آباد به مراکز مهم اقتصادی و دولتی، کاربری میدان به سمت تجارت تغییر پیدا کرد.
از دهه ۱۳۲۰ خورشیدی به بعد، میدان حسن‌آباد به یکی از مهم‌ترین مراکز فروش ابزارآلات صنعتی، لوازم یراق، تجهیزات کارگاهی و مصالح تخصصی تبدیل شد.
تا دهه‌ها، میدان حسن‌آباد مرجع اصلی صنعتگران، معماران، مکانیک‌ها و استادکاران تهرانی برای تهیه تجهیزات فنی بود.
در طول دهه‌های ۳۰ تا ۷۰ خورشیدی، حسن‌آباد خانه‌ی بسیاری از صنف‌های تخصصی بود:
چند مغازه مشهور:
میدان حسن‌آباد فقط یک مرکز خرید صنعتی نبود. به مرور زمان، به یک مرکز تبادل دانش فنی تبدیل شد. استادکاران قدیمی، مهندسان تازه‌کار و حتی دانشجویان فنی برای تهیه ابزار مورد نیاز و تبادل تجربه به اینجا می‌آمدند.
در بسیاری از مغازه‌های قدیمی، فروشندگان خودشان استادکاران فنی بودند که علاوه بر فروش ابزار، مشاوره فنی رایگان به مشتریان می‌دادند.
حسن‌آباد همچنین به یک کالبد اجتماعی برای کارگران صنعتی تبدیل شده بود؛ جایی که صبح‌ها کارگران برای شروع کار، ابزار می‌خریدند و عصرها برای خرید مصالح به آن برمی‌گشتند.
در مرداد ماه ۱۳۹۸، بخشی از ساختمان‌های ضلع شمال غربی میدان دچار آتش‌سوزی گسترده شد. متأسفانه بخش‌هایی از بنای تاریخی آسیب دید و چند مغازه‌ی قدیمی از بین رفت.
آتش‌سوزی باعث واکنش گسترده در میان مردم و مسئولان شد و به سرعت برنامه بازسازی میدان آغاز شد. سازمان میراث فرهنگی قول داد که بازسازی میدان با حفظ اصالت تاریخی انجام شود. امروزه بازسازی‌ها با نهایت دقت انجام شده‌اند و میدان همچنان شکوه تاریخی خود را حفظ کرده است.
امروز نیز با وجود تغییرات گسترده در سبک خرید و رشد فروشگاه‌های آنلاین، میدان حسن‌آباد همچنان پابرجاست. هنوز هم برای تهیه ابزارآلات تخصصی و قطعات خاص، بسیاری از صنعتگران به حسن‌آباد سر می‌زنند.
در کنار ابزارفروشی‌های قدیمی، چندین کافه کوچک، گالری هنری و مغازه‌های لوازم لوکس نیز در سال‌های اخیر در اطراف میدان ایجاد شده‌اند که روح تازه‌ای به میدان بخشیده‌اند.
میدان حسن‌آباد، تجلی اصالت و تاریخ صنعت و معماری تهران است. میدانی که از دل تاریخ قاجار زاده شد، در دوره پهلوی شکوفا شد، در برابر آسیب‌ها ایستاد و همچنان نفس می‌کشد.
قدم زدن در این میدان، سفر در زمان است؛ از شکوه معماری نئوکلاسیک گرفته تا صدای برخورد فلز به فلز مغازه‌های ابزارفروشی، همه داستانی از زندگی شهری ایرانی را روایت می‌کنند.
حفظ میدان حسن‌آباد، یعنی حفظ بخش مهمی از هویت صنعتی، تاریخی و فرهنگی تهران.
تاپ پرشین در زمینه واردات ابزار آلات ، قفل ، لولا و یراق آلات کابینتی و ساختمانی فعالیت میکند.
همچنین تاپ پرشین مفتخر به نمایندگی مجاز بیش از ۱۰۰ برند معتبر ایرانی و بیش از ۱۰۰ برند معتبر جهانی می باشد.
طراحی سایت توسط آژانس دیجیتال مارکتینگ روشن
